Mianem Sybiraków określa się zwykle dwie grupy ludzi. Jedna z nich to naturalni mieszkańcy mroźnej Syberii w Rosji, inna to zesłańcy skierowani tam wbrew własnej woli. W Polsce zwykle odnosi się to do drugiego wspomnianego grona.

W zależności od powodów i czasów takie zesłania były często związane z ciężką pracą przymusową. Pierwsi Polacy trafili na Sybir w pierwszej połowie XVII wieku. Byli to jeńcy wojenni. W kolejnych latach trafiało tam wiele osób uznawanych za przeciwników politycznych czy z powodów religijnych. Szacuje się, że na początku XX wieku przebywało tam około 50 000 Polaków. Jednak wcześniej, bo już w 1863 roku, trafił tam Aleksander Czekanowski. Jako naukowiec wykorzystał tę sytuację do prowadzenia badań.

Aleksander Piotr Czekanowski urodził się 12 lutego 1833 roku w miejscowości Krzemieniec na terenie dzisiejszej Ukrainy. Gdy miał 17 lat zaczął studiować medycynę na uniwersytecie w Kijowie. Okazało się to nie do końca tym co go pasjonowało i skierował swoje zainteresowanie na nauki przyrodnicze, a zwłaszcza geologię. W 1855 roku zaczął naukę w Dorpacie, czyli dzisiejszym Tartu w Estonii. Tam był słuchaczem geologii - przede wszystkim tego, co wiązało się z minerałami. Po studiach podjął pracę na uniwersytecie w Kijowie.

W jego mieszkaniu spotykała się młodzież z elit. Był to jeden z powodów, przez które został posądzony o udział w powstaniu styczniowym. To spowodowało jego aresztowanie, skazanie i zesłanie na Sybir. Już podczas transportu zaczął kolekcjonować zbiory związane z jego pasją. Gdy trafił do miejsca docelowego i zmuszony był ciężko pracować fizycznie, nie porzucił swojego naukowego hobby i dalej się rozwijał, notując chociażby zjawiska meteorologiczne.

Dzięki Fryderykowi Schmidtowi w 1866 roku udało mu się przekazywać zbiory i otrzymywać literaturę. To Schmidt miał również wpływ na to, że 2 lata później władze zezwoliły na wyjazd Czekanowskiego do Irkucka i pracy dla Syberyjskiego Oddziału Rosyjskiego Towarzystwa Geograficznego. Dzięki temu mógł prowadzić badania w różnych miejscach na terenie Rosji, choćby z innym wybitnym przyrodnikiem - Benedyktem Dybowskim. W 1876 roku trafił do Petersburga gdzie skupił się na opracowywaniu zebranych danych i próbek. Tam niestety zmarł w tym samym roku. Na jego cześć nazwano minimum pasmo górskie, ulice i różne rodzaje roślin.

Znaczek pocztowy z 2022 roku poświęcony postaci Aleksandra Czekanowskiego

Autorem znaczka pocztowego dedykowanego geologowi jest Jarosław Ochendzan. Wykonał on projekt, na którym centralnie znajduje się portret Aleksandra Czekanowskiego z „Tygodnika Ilustrowanego”. Poniżej nazwa serii, tematu i lata życia naukowca oraz napis Polska. W lewym górnym rogu nominał 3,60 zł, w prawym poziomo oznaczenie projektanta znaczka i Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych. Walor wykonany będzie rotograwiurą na papierze fluorescencyjnym. Każdy będzie miał wymiary 31,25 x 39,5 mm, a na arkusiku sprzedażnym znajdzie się 50 sztuk. Szacowany nakład to 120 000 egzemplarzy. Trafią do obiegu 23 maja 2022 roku.

Źródła:

https://pl.wikipedia.org/wiki/Sybiracy

https://pl.wikipedia.org/wiki/Aleksander_Czekanowski

https://www.poczta-polska.pl/sklep/kolekcje-filtelistyczne/nowosci/#