Poczta to usługa służąca do fizycznego transportu przesyłek, listów i paczek. Do niedawna świadczono tam również zwykle usługi telegraficzne i telefoniczne, jednak w krajach rozwiniętych nie ma to większego sensu. Większość z nas posiada w swojej kieszeni urządzenie, z którego w każdej chwili można zadzwonić lub wysłać wiadomość. Stąd też prawie zanikła kultura wysyłania listów prywatnych. Wiele osób robi to już wyłącznie świadomie wiedząc, że będzie to droższe i potrwa dłużej niż skorzystanie z dobrodziejstw cyfryzacji. W przeciwieństwie do usług telegraficznych czy telefonicznych, wysyłka pocztą listów ma dalej sens. Wykorzystywana jest dokumentów urzędowych. Dzielnie trzymają się również pocztówki. Nie udało osiągnąć się jeszcze wysyłania przedmiotów elektronicznie, dlatego te usługi dalej trzeba wykonywać w formie fizycznej. Chociaż na tym polu jest coraz większa konkurencja.

Początkowo usługi poczty związane były z władcami, których korespondencję przewozili posłańcy zwani komornikami. W Polsce Bolesław Chrobry wprowadził prawem książęcym usługi komunikacyjne zwane podwodami. Zobowiązywało to do dostarczania wysłannikom władcy, a później i przedstawicielom dworu oraz wojska, koni do transportu. Oczywiście najbardziej finansowo cierpieli na tym ówcześni chłopi i mieszkańcy miast, gdyż usługi te  płatne stały się dopiero decyzją sejmu warszawskiego w 1564 roku. Wprowadzono równocześnie nowe podatki związane z podwodami. Najstarsze wzmianki o tych świadczeniach pochodzą z przełomu XIII i XIV wieku z „Księgi Elbląskiej”.

Wezwanie Zygmunta II Augusta do władz miejskich z Poznania, w sprawie nieuregulowanego podatku od podwód i szosu z 1567 roku

Z biegiem upływu lat usługi te zmieniano. Aż do 18 października 1558 roku, kiedy król Zygmunt August ustanowił stałe połączenie konne z Krakowa do Wenecji przez Wiedeń. To wydarzenie uznawane jest za początek poczty w Polsce. Pomysł sprawdził się. Zygmunt August powołał pierwszego „dyrektora” poczty. Był to włoski szlachcic Prospero Provana. Włoch jednak dość szybko utracił to stanowisko na rzecz Krzysztofa Taxisa. Pochodził on z książęcego rodu niemieckiego Thurn und Taxis, który zajmował się pocztą w całej Europie.

Powstała "Poczta Polska, czyli Królewska" z siedzibą w Krakowie. Taxis trochę podkoloryzował to, jak wspaniale miała działać poczta, pobierając przy tym wysokie wynagrodzenie. I z nim umowa została zerwana, a pocztą zajmowali się kolejno od 9 stycznia 1564 roku Piotr Maffon, a od 1 lutego 1569 Sebastian Montelupi. To jego postać uznawana jest za tę, która miała pozytywny wpływ na rozwój poczty polskiej.

22 marca 1928 roku rozpoczęła działalność państwowa organizacja pocztowa Polska Poczta, Telegraf i Telefon (PPTiT) zarządzana na szczeblu centralnym przez Ministra Poczt i Telegrafów. Miała za zadanie obsługę urządzeń pocztowych, telegraficznych i telekomunikacyjnych w całym kraju. PPTiT nie musiało płacić podatków i danin publicznych Skarbowi Państwa i samorządowi. Nad instytucją cały czas pracowano, jednak rozwój i zamierzone cele, nie były osiągane tak szybko jak miały. Do 1939 roku w Polsce działały 1274 urzędy pocztowe, telekomunikacyjne i telegraficzno-telefoniczne i 2911 agencji pocztowych.

Zmotoryzowany kurier pocztowy sprzed wojny

Podczas II Wojny Światowej z wiadomych względów działania pocztowe Polski zostały ograniczone. Wznowił jednak je rząd Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie 15 grudnia 1941 roku, na bazie placówek tworzonych na okrętach Marynarki Wojennej, a od również 1942 roku statkach Polskiej Marynarki Handlowej. Było to możliwe, gdyż okręty były miejscami suwerennymi Polski. Udała się nawet emisja 4 znaczków, które jednak utraciły swoją ważność 11 lipca 1945 roku wraz z cofnięciem uznania polskiego rządu emigracyjnego.

Do 4 grudnia 1991 roku działało PPTIT. Później zarządzeniem Ministra Łączności zostało podzielone na 2 jednostki. Były to Poczta Polska oraz Telekomunikacja Polska. W 2009 roku Poczta Polska zmieniła nazwę na Poczta Polska S.A. i stała się spółką Skarbu Państwa. Obecnie instytucja obejmuje 7600 placówek, filii i agencji pocztowych. Skupia się na przesyłkach związanych z administracją publiczną.

Źródła:

https://www.poczta-polska.pl/o-firmie/historia/#

https://pl.wikipedia.org/wiki/Podwoda

https://histmag.org/rocznica-powstania-Poczty-Polskiej-8565

https://pl.wikipedia.org/wiki/Polska_Poczta,_Telegraf_i_Telefon#Dzia%C5%82alno%C5%9B%C4%87

https://www.poczta-polska.pl/o-firmie/