Spis treści:

• Początki Polskiego Radia w 1925 roku

• Rozwój radiofonii w II Rzeczypospolitej

• Polskie Radio podczas II wojny światowej i odbudowa po 1945 roku

• Polskie Radio w czasach PRL i transformacja po 1989 roku

• Opis emisji znaczka „100 lat Polskiego Radia”

• Koperta pierwszego dnia (FDC)

• Znaczenie emisji dla kolekcjonerów

• Dostępność i formy wydawnicze

• Znaczek w kontekście historii mediów

  
  

Początki Polskiego Radia w 1925 roku

Historia Polskiego Radia rozpoczęła się oficjalnie w 1925 roku, kiedy powołano spółkę „Polskie Radio” z koncesją na nadawanie. Pierwsze eksperymenty radiowe trwały od kilku lat, jednak dopiero uruchomienie nadajnika w Warszawie nadało im wymiar społeczny. Początkowo emisje obejmowały audycje informacyjne, muzyczne i edukacyjne, kierowane do ograniczonej grupy odbiorców posiadających odbiorniki radiowe.

18 kwietnia 1926 roku rozpoczęto regularną emisję, a pierwszy komunikat brzmiał: „Halo, halo Polskie Radio Warszawa, fala 480”. Był to moment symboliczny – narodziny nowego medium, które od tego czasu stale rozszerzało zasięg i wpływ na społeczeństwo. Początkowe audycje kształtowały poczucie wspólnoty i tożsamości narodowej.

W pierwszych latach działania Polskie Radio eksperymentowało z różnymi formami audycji, w tym słuchowiskami, transmisjami muzyki klasycznej i informacji o wydarzeniach kulturalnych. Rozgłośnia w Warszawie stała się centrum programowym dla innych stacji lokalnych, umożliwiając wymianę treści i budowanie jednolitego przekazu radiowego w całym kraju.

Rozwój radiofonii w II Rzeczypospolitej

W latach 20. i 30. radio w Polsce dynamicznie się rozwijało. W większych miastach powstały stacje lokalne: Kraków, Poznań, Katowice, Wilno i Lwów. Stacja w Raszynie pełniła funkcję centralnego nadajnika, gwarantującego zasięg na terenie całego kraju. Radio łączyło mieszkańców miast i wsi, umożliwiając dostęp do audycji edukacyjnych i kulturalnych.

Audycje obejmowały słuchowiska teatralne, transmisje sportowe oraz wykłady edukacyjne. Radio stało się platformą promocji polskiej muzyki i kultury, prezentując zarówno kompozycje klasyczne, jak i utwory ludowe. Dzięki regularnym programom społeczeństwo mogło śledzić wydarzenia krajowe i międzynarodowe, co przyczyniło się do budowy wspólnej świadomości społecznej.

W tym okresie rozwój technologiczny umożliwił stopniowe zwiększenie mocy nadajników, co pozwoliło docierać do odległych regionów kraju. Stacje lokalne umożliwiały także tworzenie programów regionalnych, które uwzględniały kulturę, język i tradycje poszczególnych społeczności, wzmacniając poczucie tożsamości lokalnej.

Polskie Radio podczas II wojny światowej i odbudowa po 1945 roku

Wybuch II wojny światowej w 1939 roku przerwał działalność większości stacji radiowych. Warszawska rozgłośnia została zbombardowana, a w okupowanej Polsce funkcjonowało radio podziemne, nadawane przez konspirację. Po wojnie, w wyniku odbudowy, Polskie Radio wznowiło regularną działalność. Stając się kluczowym medium informacyjnym i kulturalnym odradzającej się Polski.

Odbudowa infrastruktury radiowej była procesem stopniowym. Pierwsze lata po wojnie wymagały wymiany sprzętu, szkolenia nowych pracowników i przywrócenia regularnych emisji. Radio pełniło funkcję edukacyjną, społeczną i kulturalną, przyczyniając się do odbudowy życia publicznego.

Symboliczny Hejnał Mariacki nadawany codziennie o godzinie 12 stał się znakiem ciągłości tradycji i odbudowy kultury narodowej. Radio wspierało odbudowę życia społecznego i kulturalnego, zapewniając społeczeństwu dostęp do informacji i rozrywki w trudnym powojennym okresie.

Polskie Radio w czasach PRL i transformacja po 1989 roku

W okresie PRL radio pełniło funkcję informacyjno-propagandową, ale równocześnie było istotnym medium kulturalnym. Audycje muzyczne, słuchowiska i programy edukacyjne przyczyniały się do kształtowania gustów i wiedzy słuchaczy. Pomimo ograniczeń cenzury, Polskie Radio było źródłem ważnych informacji i rozrywki.

Po 1989 roku nastąpiła transformacja strukturalna i technologiczna. Powstały stacje regionalne i programy tematyczne, a w XXI wieku wprowadzono transmisje cyfrowe DAB+ oraz streaming online. Radio nadal dostarcza informacji, edukuje i promuje kulturę w nowej, cyfrowej formie.

Transformacja cyfrowa umożliwiła także rozwój podcastów, archiwów online i platform interaktywnych, co zwiększyło dostępność audycji i pozwoliło młodszym odbiorcom śledzić historię radia w nowoczesny sposób. Polskie Radio stało się medium multiplatformowym, łącząc tradycję z nowoczesnością.

Znaczek pocztowy na 100 lat Polskiego Radia

Znaczek o wartości nominalnej 4,90 zł został wydany 18 sierpnia 2025 roku. Arkusik zawiera 9 znaczków w układzie 3×3, wykonanych na papierze fluorescencyjnym w technologii druku offsetowego. Projektantką znaczka jest Agata Tobolczyk. Grafika jest utrzymana w barwach biało‑czerwonych, podkreślając polskość w omawianym radio.

Projekt znaczków odwołuje się do symboliki „play” i „record”, charakterystycznej dla urządzeń radiowych. Czyli charakterystycznych przyciskó służących do włączania i nagrywania transmisji dźwiękowych. Emisja nie posiada dodatkowych efektów specjalnych, co pozwala zachować czytelność i prostotę przekazu. Walor filatelistyczny jest przeznaczony zarówno dla kolekcjonerów, jak i dla osób zainteresowanych historią mediów w Polsce. Znaczek może być zestawiany z wcześniejszymi emisjami Poczty Polskiej poświęconymi mediom i rocznicom, tworząc spójną kolekcję edukacyjną.

Znaczek pocztowy 100 lat Polskiego Radia - Poczta Polska 2025

Koperta FDC wydana wraz ze znaczkiem ma format 162 × 113 mm i zawiera datownik okolicznościowy oraz grafikę z sygnetem jubileuszowym. FDC umożliwia kolekcjonerom zachowanie kompletnego waloru w wersji specjalnej, dokumentującej datę emisji oraz okoliczności jej wprowadzenia. Wersja FDC jest szczególnie ceniona wśród filatelistów, którzy preferują pełne zestawy emisji.

Emisja „100 lat Polskiego Radia” ma charakter informacyjno-okolicznościowy. Nakład wynoszący 90 000 sztuk sprawia, że jest dostępna dla szerokiego grona kolekcjonerów, ale jednocześnie zachowuje wartość kolekcjonerską. Znaczek stanowi przykład waloru, który łączy kontekst historyczny z aktualną produkcją filatelistyczną.

Znaczek w kontekście historii mediów

Emisja „100 lat Polskiego Radia” przypomina historię polskiej radiofonii. Od pierwszych eksperymentów w latach 20., przez rozwój w okresie międzywojennym, trudny czas wojny, działalność w PRL, aż po transformację cyfrową - Polskie Radio pozostaje ważnym medium informacyjnym i kulturalnym. Znaczek dokumentuje tę ciągłość i rolę mediów w kształtowaniu życia społecznego.

Walor filatelistyczny pełni funkcję edukacyjną i kolekcjonerską. Pozwala zobaczyć 100 lat historii w małym formacie, łącząc aspekty historyczne, techniczne i estetyczne emisji. Emisja wpisuje się w szerszy kontekst filatelistyczny, stanowiąc element edukacji o mediach i kulturze.